Tanzania na Afrika Kusini Zaahidi Kuimarisha Ushirikiano Katika Sayansi, Teknolojia na Ubunifu

Waziri wa Elimu, Sayansi na Teknolojia wa Tanzania, Prof. Adolf Mkenda, amekutana na Waziri wa Elimu ya Juu, Sayansi, Teknolojia na Ubunifu wa Afrika Kusini, Mhe. Dkt. Blade Nzimande, ambapo wamejadili kwa kina njia za kuimarisha uhusiano kati ya nchi zao katika nyanja za sayansi, teknolojia na ubunifu.

Waziri Mkenda alieleza kuwa Tanzania inajivunia uhusiano wa kihistoria na Afrika Kusini katika masuala ya kijamii, hususan kwenye elimu. Alisisitiza kuwa ushirikiano wa karibu katika maeneo haya ni muhimu sana kwa maendeleo ya kiuchumi ya pande zote mbili. Waziri huyo aliongeza kuwa ushirikiano huu una fursa ya kipekee ya kuchochea mageuzi ya teknolojia na ubunifu kwa ajili ya maendeleo endelevu ya jamii za Tanzania na Afrika Kusini.

Kwa upande wake, Dkt. Nzimande aliipongeza Serikali ya Tanzania kwa juhudi kubwa na mikakati kabambe inayoweka katika kuongeza matumizi ya sayansi na teknolojia, hususan wakati huu ambao dunia inakabiliana na mabadiliko makubwa ya kiteknolojia. Alibainisha kuwa wizara zote mbili zimekubaliana kuimarisha uwekezaji katika sayansi, teknolojia na ubunifu ili nchi zao ziweze kufikia malengo ya maendeleo kwa ufanisi zaidi.

Awali, Prof. Ladislaus Mnyone, Mkurugenzi wa Idara ya Sayansi na Teknolojia wa Wizara ya Elimu, Sayansi na Teknolojia ya Tanzania, alisema kuwa ziara ya ujumbe huo inalenga kuhamasisha ukuaji wa sekta hizi, ili kuboresha maisha ya wananchi na kuleta maendeleo ya haraka. Ushirikiano huu unalenga kuleta mapinduzi ya kisayansi na kiteknolojia ambayo yatakuwa na manufaa makubwa kwa pande zote mbili.

 

 Tanzania na Urusi Zaimarisha Ushirikiano wa Biashara na Uchumi Kupitia Tume ya Pamoja

Mkutano wa kwanza wa Tume ya Pamoja ya Ushirikiano wa Biashara na Uchumi kati ya Tanzania na Urusi, uliofanyika jijini Dar es Salaam, umehitimishwa kwa mafanikio kwa kusainiwa kwa vipengele mbalimbali vya makubaliano ya kuimarisha ushirikiano wa kibiashara na kiuchumi baina ya nchi hizo mbili. 
 
Mkutano huo wa siku mbili ulijumuisha mkutano wa wataalamu, mkutano wa Tume ya Pamoja, na kongamano la uwekezaji. Makubaliano haya yalitiwa saini kwa ngazi ya mawaziri na kushuhudiwa na viongozi mbalimbali, akiwemo Waziri wa Nchi, Ofisi ya Rais, Mipango na Uwekezaji, Mhe. Prof. Kitila Mkumbo kwa upande wa Tanzania, na Waziri wa Maendeleo ya Kiuchumi wa Urusi, Mhe. Maxim Reshetnikov.

 
Mhe. Prof. Kitila Mkumbo alibainisha kuwa Tanzania na Urusi zimekuwa na uhusiano wa miaka sitini uliowekwa imara katika sekta za siasa na utamaduni, huku ukileta manufaa makubwa katika elimu, sayansi, na teknolojia. Amesema kuwa makubaliano haya mapya yanapanua wigo wa ushirikiano katika sekta muhimu kama viwanda, biashara, fedha, nishati, kilimo, uchukuzi, afya, habari na mawasiliano, na teknolojia ya habari. Aidha, maeneo ya maliasili, utalii, utamaduni, na michezo yamejumuishwa pia.
 

Kwa upande wake, Waziri Reshetnikov amepongeza juhudi za Tanzania katika kuimarisha uchumi wake, na kusema kuwa Urusi inalenga kuifanya Tanzania kuwa mshirika wa kimkakati wa masuala ya biashara na uchumi barani Afrika. 

 
Pia, mkutano ulihudhuriwa na Waziri wa Maliasili na Utalii Mhe. Balozi Pindi Chana, Naibu Waziri wa Viwanda Mhe. Exaud Kigahe, na Mhe. Injinia Meryprisca Mahundi.

Tanzania Yapiga Hatua Kubwa katika Miradi ya Maji, Zaidi ya Miradi 1,500 Yakamilika Vijijini na Mijini.

Tanzania imefanya maendeleo makubwa katika miradi ya maji, na hadi sasa, miradi mingi imekamilika ili kuboresha upatikanaji wa maji safi na salama kwa wananchi katika maeneo mbalimbali. Hapa kuna takwimu na taarifa za baadhi ya miradi ya maji iliyokamilika.

Miradi ya Maji Vijijini: Zaidi ya miradi 1,500 imekamilika katika vijiji, ikihusisha mabomba na visima. Miradi hii inalenga kufikia zaidi ya asilimia 70 ya wakazi wa vijijini ifikapo mwaka 2025.

Miradi ya Maji ya Mijini: Katika miji mikubwa kama Dar es Salaam, Mwanza, Arusha, na Dodoma, miradi kama ule wa Ziwa Victoria (kupeleka maji Mwanza na Tabora) imeongeza upatikanaji wa maji na kupunguza uhaba wa maji. Miradi hii inakadiriwa kufikia wakazi milioni 2 katika maeneo hayo.

Ujenzi wa Mabwawa na Visima Virefu: Zaidi ya mabwawa 200 yamekamilika katika maeneo yenye changamoto za maji kama vile Dodoma na Singida, huku visima virefu zaidi ya 500 vikichimbwa katika mikoa yenye upungufu wa maji.

Mradi wa Maji wa Kanda ya Kati: Mradi huu unajumuisha maeneo ya Dodoma na Singida, ukiwa umekamilika na kufikisha huduma ya maji kwa zaidi ya asilimia 85 ya wakazi katika maeneo hayo

.Matokeo ya Miradi ya Maji: Serikali ya Tanzania, kupitia miradi hii, imeongeza upatikanaji wa maji safi kwa asilimia 80 ya wakazi wa mijini na asilimia 70 ya wakazi wa vijijini, lengo likiwa kufikia asilimia 100 ifikapo mwaka 2030.

Miradi hii inachangia sana kuboresha afya, kupunguza umbali wa kusafiri kwa maji, na kuimarisha uchumi wa kaya.

#NA HAYA NDIYO MATOKEO CHANYA+

 

 Makamu wa Rais Dkt. Mpango Awakaribisha Wawekezaji Katika Nishati ya Jotoardhi Tanzania

Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Mhe. Dkt. Philip Mpango amewakaribisha wawekezaji kushirikiana na Tanzania katika kuwekeza kwenye nishati ya Jotoardhi inayopatikana katika maeneo mbalimbali nchini.

 

Makamu wa Rais ametoa wito huo wakati wa ufunguzi wa Kongamano la 10 la Jotoardhi Afrika linalofanyika katika Kituo cha Kimataifa cha Mikutano cha Julius Nyerere Jijini Dar es Salaam. Ametaja baadhi ya maeneo muhimu ambayo yatazalisha nishati ya jotoardhi ni pamoja na Ngozi (Megawati 60), Kyejo – Mbaka (Megawati 60), Songwe (Megawati 5-35), Natron (Megawati 60) na Luhoi (Megawati 5).

 

Makamu wa Rais amesema Tanzania ipo tayari kwaajili ya uwekezaji katika sekta ya jotoardhi kutokana na kuwa na amani na utulivu, mazingira mazuri ya kuvutia, utulivu wa kisiasa pamoja na sera imara chini ya marekebisho ya kimuundo kupitia falsafa ya R nne za Rais Dkt. Samia Suluhu Hassan ambazo ni mageuzi, kujenga upya, maridhiano na ustahimilivu.

 

Halikadhalika Makamu wa Rais ametoa rai kwa Nchi wanachama zenye rasilimali ya jotoardhi zinazopitiwa na bonde la ufa (ARGeo) kuwa na ushirikiano na juhudi zinazoratibiwa katika kuchunguza maeneo ya jotoardhi na kutafuta uwekezaji unaohitajika katika kutumia rasilimali hii muhimu. Amesema ni muhimu kuimarisha ubadilishanaji maarifa, mbinu bora, teknolojia pamoja na kubuni na kutekeleza programu za uchunguzi za kikanda.

 

Pia Makamu wa Rais amesema ni vema kwa kila nchi mwanachama   kuwa na taasisi inayosimamia na kuongoza maendeleo ya jotoardhi ikiwa ni pamoja na mifumo sahihi ya kisheria na udhibiti ambayo inaweza kuwezesha ushiriki wa sekta binafsi.

 

Aidha amesema kutokana na bajeti za serikali kitaifa kutotosheleza kugharamia uwekezaji mkubwa unaohitajika katika awamu ya maendeleo ya miradi ya jotoardhi hivyo ni umuhimu kwa Nchi wanachama zenye rasilimali ya jotoardhi zinazopitiwa na bonde la ufa (ARGeo) kuwa na mazungumzo maalumu ya mara kwa mara na Benki za Maendeleo ya Kimataifa kama vile AfDB na Benki ya Maendeleo ya Miundombinu ya Asia hivyo kufanya uwekezaji binafsi katika matumizi ya rasilimali jotoardhi kuvutia zaidi. 

 

Makamu wa Rais amesema Kwa sasa, Tanzania imekamilisha hatua za awali za utafiti wa rasilimali ya jotoardhi katika maeneo matano yaliyo kando ya bonde la ufa, na imeanza kuchimba visima katika moja ya maeneo yaliyopo Ziwa Ngozi upande wa Magharibi mwa ziwa hilo. Pia uchunguzi unafanywa katika miradi ya kimkakati ambayo ni Kyejo-Mbaka, Luhoi na Natron. Ametaja mafanikio mengine ni kuongezeka kwa idadi ya Watanzania wenye utaalam wa jotoardhi na ununuzi wa mitambo ya kuchimba visima. 

Kongamano hilo la siku saba lina kauli mbiu isemayo “Kuharakisha Maendeleo ya Rasilimali za Jotoardhi Afrika” linashirikisha jumla ya washiriki 800 kutoka mataifa 21 duniani.

 

 Tanzania Kuandaa Mkutano wa Kilele wa Nishati Januari 2025

Mkutano wa kilele kuhusu nishati unaotarajiwa kufanyika jijini Dar es Salaam mwishoni mwa Januari 2025, ambao unawalenga Wakuu wa Nchi za Kusini mwa Jangwa la Sahara, una umuhimu mkubwa kimkakati kwa maendeleo ya Tanzania na Afrika kwa ujumla. Huu ni mkutano wa kimkakati unaoweza kutoa faida kubwa kwa Tanzania katika nyanja mbalimbali, hasa kiuchumi, kisiasa, na kijamii. Tathmini ya faida hizi kimkakati inaweza kufanyika kwa kuzingatia vipengele vifuatavyo:

1. Uimarishaji wa Uwekezaji na Ushirikiano wa Kimataifa

Mkutano huu unatoa fursa kwa Tanzania kuimarisha ushirikiano na taasisi za kimataifa kama Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF), Benki ya Dunia, na Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB). Ushirikiano huu ni muhimu kwa kuvutia uwekezaji mkubwa zaidi, hasa katika sekta ya nishati. Hatua hii itasaidia kuimarisha miundombinu ya nishati nchini na kuhakikisha upatikanaji wa umeme wa gharama nafuu, ambao ni kichocheo kikuu cha uwekezaji katika sekta nyingine za kiuchumi kama viwanda na kilimo.

2. Kuongeza Uwezo wa Kuzalisha Nishati ya Uhakika

Dkt. Mwigulu Lameck Nchemba alisisitiza kuwa mkutano huu utasaidia kuimarisha uzalishaji wa nishati ya uhakika kwa Tanzania na Afrika kwa ujumla. Kwa upande wa Tanzania, miradi mikubwa kama ule wa Mwalimu Nyerere Hydropower Project (JNHPP) na utekelezaji wa miradi ya Benki ya Dunia kwa vijiji 11,837 tayari ni hatua muhimu kuelekea lengo hili. Kupitia mkutano huu, Tanzania inaweza kunufaika na mikakati mipya ya kifedha, sera bora, na teknolojia za kisasa ambazo zitaharakisha upanuzi wa upatikanaji wa nishati safi na endelevu.

3. Kupunguza Gharama za Nishati na Kukuza Ushindani wa Kiuchumi

Upatikanaji wa umeme wa gharama nafuu utapunguza gharama za uzalishaji wa bidhaa na huduma, na hivyo kuongeza ushindani wa bidhaa za Tanzania katika soko la kimataifa. Kupungua kwa gharama za nishati pia kutainua sekta za uzalishaji nchini, hali itakayochangia katika ukuaji wa uchumi na kuongeza nafasi za ajira. Hii itasaidia kuongeza kipato cha taifa na kupunguza umaskini vijijini, ambapo umeme utachochea shughuli za kiuchumi na kuboresha maisha ya watu.

4. Matumizi ya Nishati Safi na Kukuza Afya na Mazingira

Uhamasishaji wa matumizi ya nishati safi ya kupikia, kama alivyoainisha Dkt. Nchemba, ni hatua muhimu kwa kupunguza utegemezi wa nishati ya kuni na mkaa, ambayo inaharibu mazingira na kuathiri afya ya jamii. Sera na mikakati itakayowekwa baada ya mkutano huu itachangia kulinda mazingira na afya ya wananchi, huku ikitoa suluhisho kwa changamoto za nishati vijijini.

5. Kuimarisha Siasa na Diplomasia ya Nishati

Kupitia mkutano huu, Tanzania ina nafasi nzuri ya kujidhihirisha kama kiongozi wa kikanda katika nishati, hasa kwa nchi za Kusini mwa Jangwa la Sahara. Ushiriki wa viongozi wa nchi mbalimbali, taasisi za kifedha, na sekta binafsi utaimarisha nafasi ya Tanzania katika siasa za kikanda na kidunia. Diplomasia ya nishati pia itawezesha nchi kuboresha mahusiano yake ya kiuchumi na kisiasa na mataifa mengine, pamoja na kuongeza ushawishi katika majukwaa ya kimataifa.

6. Kuchochea Ajira na Uwezeshaji wa Vijana

Uwekezaji katika nishati utachochea ujenzi wa miundombinu, ambao unahitaji wafanyakazi wengi, hivyo kuongeza fursa za ajira kwa vijana wa Tanzania. Miradi ya nishati, ikiwa ni pamoja na usambazaji wa umeme vijijini, itahitaji watu wenye ujuzi na utaalamu wa kisasa, hivyo kutoa fursa kwa vijana kupata mafunzo na ajira kwenye sekta za nishati na teknolojia.

Mkutano huu ni jukwaa muhimu kwa Tanzania kupanua fursa zake za kimaendeleo, kuongeza nafasi za ajira, kupunguza umaskini, na kuimarisha uchumi kwa ujumla. Ni muhimu kwa serikali na wadau mbalimbali kuhakikisha kuwa fursa zinazotokana na mkutano huu zinatumika kikamilifu kwa maslahi ya taifa na wananchi wake.

 Serikali ya Tanzania Yakaribisha Wawekezaji Sekta ya Nishati Kuimarisha Uzalishaji na Usambazaji wa Nishati

Oktoba 21, 2023, Naibu Waziri Mkuu na Waziri wa Nishati wa Tanzania, Mhe. Dkt. Doto Biteko, akiwa nchini Singapore, ametoa mwaliko kwa wawekezaji wa sekta binafsi kuwekeza katika sekta ya nishati ya Tanzania. Akizungumza kwenye mjadala wa kimataifa wa nishati uliohudhuriwa na mawaziri wa nishati kutoka nchi mbalimbali, Dkt. Biteko alisisitiza umuhimu wa ushirikiano kati ya serikali na sekta binafsi ili kuongeza kasi ya uzalishaji, usambazaji, na upatikanaji wa nishati nchini.

Dkt. Biteko alielezea jitihada za Serikali ya Tanzania kuhakikisha asilimia 80 ya wananchi wanatumia nishati safi ya kupikia ifikapo mwaka 2034, ili kupunguza matumizi ya kuni na mkaa, ambayo yana madhara makubwa kiafya na kimazingira. Serikali inaendelea kutoa elimu kuhusu nishati safi na kuhakikisha upatikanaji wa nishati hiyo kwa gharama nafuu, hatua inayolenga kuvutia wawekezaji zaidi katika soko hilo.

Katika mjadala huo, Dkt. Biteko alitaja miradi mikubwa inayoendelea, ikiwemo Mradi wa Bwawa la Julius Nyerere (JNHPP), wenye uwezo wa kuzalisha megawati 2115. Aidha, alisisitiza kwamba Tanzania inaendelea kuimarisha uzalishaji wa umeme kupitia vyanzo mbadala kama vile jua, upepo, na gesi. Alibainisha pia mipango ya Tanzania kuuza umeme kwa nchi jirani za Kenya, Rwanda, Burundi, na Zambia kupitia mfumo wa ushirikiano wa Afrika Mashariki na Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC).

Waziri wa Madini na Nishati wa Cambodia, Mhe. Keo Rottanak, alitoa uzoefu wa nchi yake kuhusu mageuzi makubwa yaliyofanywa katika sekta ya nishati, ambapo sasa asilimia 99 ya vijiji nchini Cambodia vina umeme. Naye, Waziri wa Maliasili wa New Zealand, Mhe. Shane Jones, alielezea juhudi za nchi yake kuwekeza katika vyanzo mbadala vya nishati na kuongeza usambazaji wa umeme vijijini.

Mjadala huo ulifunguliwa na Naibu Waziri Mkuu wa Singapore, Mhe. Gan Kim Yong, ambaye alibainisha kuwa mahitaji ya nishati duniani yanaongezeka, hivyo nchi zinapaswa kuwekeza zaidi katika vyanzo mbadala ili kupunguza madhara ya gesi chafuzi ifikapo mwaka 2050.

Tathmini Chanya ya Mjadala

Mjadala huu una umuhimu mkubwa kwa Tanzania na taifa kwa ujumla. Kuwakaribisha wawekezaji katika sekta ya nishati ni hatua muhimu katika kuimarisha uchumi wa nchi, kuongeza upatikanaji wa nishati ya uhakika, na kuleta maendeleo endelevu. Ushirikiano kati ya sekta binafsi na serikali utasaidia kuongeza uzalishaji wa nishati na kuhakikisha wananchi wanapata nishati safi na salama, ambayo ni muhimu katika kuboresha maisha na kulinda mazingira.

Vilevile, juhudi za Tanzania kuendelea kuwekeza katika vyanzo mbadala vya nishati na mipango ya kuuza umeme kwa nchi jirani zinaonyesha dira thabiti ya ukuaji wa sekta ya nishati, hatua inayoweka msingi mzuri kwa Tanzania kuwa kitovu cha usambazaji wa nishati katika ukanda wa Afrika Mashariki na Kusini mwa Afrika. Mjadala huu unaonesha nia ya serikali kuunganisha nguvu na sekta binafsi, jambo litakaloleta maendeleo makubwa kwenye sekta ya nishati nchini.

#NA HAYA NDIYO MATOKEO CHANYA+

 

Takwimu ChanyA+ za Utekelezaji wa Miradi ya Maji (2020-2024)

 

Maendeleo ya miradi ya maji nchini Tanzania kwa sasa yamepiga hatua kubwa chini ya uongozi wa Rais Samia Suluhu Hassan. Serikali imewekeza sana katika kuhakikisha upatikanaji wa maji safi na salama mijini na vijijini. 

Upatikanaji wa Maji Vijijini, Hadi mwaka 2024, asilimia ya upatikanaji wa maji vijijini imefikia 75%. Serikali imejenga na kukarabati miradi zaidi ya 1,400 ya maji vijijini tangu mwaka 2021.

Upatikanaji wa Maji Mijini, Asilimia ya upatikanaji wa maji mijini imefikia 85% kwa sasa, na serikali imeongeza mabomba ya maji na mitambo ya kusafisha maji katika miji mikubwa.

Miradi Mikubwa ya Maji:

Mradi wa Maji wa Lake Victoria unahudumia zaidi ya watu milioni 1.5 katika mikoa ya Kagera, Geita, na Shinyanga.

Mradi wa Maji wa Ziwa Tanganyika umelenga kusambaza maji kwa wakazi wa Kigoma na maeneo ya jirani, ukiwa umefikia asilimia 60 ya utekelezaji wake.

Bajeti ya Maji: Serikali imetenga zaidi ya TZS trilioni 1.2 kwa ajili ya miradi ya maji kwa mwaka wa fedha wa 2023/2024.

Miradi hii imelenga kupunguza changamoto za upatikanaji wa maji safi na salama kwa Watanzania wote, huku lengo kuu likiwa kufikia upatikanaji wa maji kwa asilimia 95 mijini na 85 vijijini ifikapo mwaka 2025.

 Ni vipi miradi ya nishati nchini Tanzania inavyochangia maendeleo ya kiuchumi na kijamii?

Tanzania imekuwa ikifanya maendeleo makubwa katika miradi ya nishati ili kuongeza uzalishaji wa umeme na kuhakikisha upatikanaji wa nishati ya uhakika. Hapa chini ni muhtasari wa takwimu za sasa za miradi mikubwa ya nishati.

Mradi wa Maji wa Julius Nyerere (JNHPP), Ujenzi wa mradi huu wa kuzalisha MW 2,115 umekamilika kwa zaidi ya asilimia 85. Unatarajiwa kuongeza upatikanaji wa umeme na kuchangia zaidi ya MW 2,100 kwenye gridi ya taifa, hivyo kuzalisha umeme wa kutosha kwa nchi nzima.

Mradi wa Bomba la Mafuta Ghafi la Afrika Mashariki (EACOP), Mradi huu unajumuisha kilomita 1,443 za bomba kutoka Uganda hadi Bandari ya Tanga. Unatarajiwa kuongeza fursa za ajira na mapato ya serikali kupitia mafuta ghafi.

Mradi wa Nishati Jadidifu, Tanzania imekuwa ikiwekeza kwenye nishati jadidifu kama vile umeme wa upepo na jua. Kwa sasa kuna miradi ya kuzalisha MW 600 kutoka nishati ya jua na MW 150 kutoka nishati ya upepo inayoendelea kutekelezwa.

Mradi wa Kinyerezi I na II, Hadi sasa, jumla ya MW 335 zinatoka kwenye mradi wa Kinyerezi II, na serikali imepanga kuongeza zaidi uwezo wa kuzalisha nishati kwenye miradi hii.

Gridi ya Taifa, Kutokana na miradi inayoendelea, Tanzania inatarajia kuwa na uwezo wa kuzalisha zaidi ya MW 5,000 ifikapo 2025, hivyo kukidhi mahitaji ya nishati na kuongeza usambazaji wa umeme kwenye maeneo ya vijijini na mijini.

Miradi hii inasaidia kuboresha upatikanaji wa umeme, kupunguza gharama za nishati, na kuchochea maendeleo ya viwanda na uchumi wa Tanzania.